Hormonoterapi

Hormonoterapi hakkında bilmeniz gerekenler

Hormonoterapi

Hormonoterapi, hormon duyarlı meme kanserlerinin tedavisinde kullanılan sistemik bir tedavi yöntemidir. Bazı meme kanseri hücreleri, büyümek ve yayılmak için östrojen ve/veya progesteron gibi hormonlara ihtiyaç duyarlar. Hormonoterapi, bu hormonların etkisini bloke ederek veya vücuttaki hormon seviyelerini düşürerek kanser hücrelerinin büyümesini durdurmayı veya yavaşlatmayı amaçlar. Cerrahi, kemoterapi ve radyoterapi sonrasında tamamlayıcı olarak veya metastatik hastalıkta primer tedavi olarak kullanılır.

Hormon Duyarlı Meme Kanseri Nedir?

Meme kanseri tanısı konulduktan sonra, tümör dokusu üzerinde yapılan patolojik incelemede östrojen reseptörü (ER) ve progesteron reseptörü (PR) adı verilen proteinlerin varlığı araştırılır. Eğer bu reseptörler pozitif ise, kanser “hormon duyarlı” olarak adlandırılır. Hormon duyarlı meme kanserlerinin, hormonoterapiye iyi yanıt verme olasılığı daha yüksektir.

Hormonoterapi Meme Kanserinde Neden Kullanılır?

Hormonoterapi, meme kanserinin farklı evrelerinde ve farklı amaçlarla kullanılabilir:

  • Adjuvan Hormonoterapi (Ameliyat Sonrası Hormonoterapi): Ameliyat, radyoterapi ve kemoterapi gibi lokal ve sistemik tedavilerin ardından, vücutta kalmış olabilecek hormon duyarlı mikroskobik kanser hücrelerini yok etmek ve nüks (tekrarlama) riskini azaltmak amacıyla genellikle 5-10 yıl süreyle verilir.
  • Neoadjuvan Hormonoterapi (Ameliyat Öncesi Hormonoterapi): Bazı hormon duyarlı tümörleri küçültmek ve meme koruyucu cerrahi olasılığını artırmak amacıyla ameliyat öncesinde uygulanabilir. Özellikle yaşlı ve eşlik eden sağlık sorunları olan hastalarda veya kemoterapiye uygun olmayan durumlarda bir seçenek olabilir.
  • Metastatik Meme Kanserinde Hormonoterapi: Kanser vücudun diğer bölgelerine yayılmışsa (metastatik hastalık) ve tümör hormon duyarlı ise, hormonoterapi tümör büyümesini kontrol altına almak, semptomları hafifletmek ve yaşam kalitesini artırmak için etkili bir tedavi seçeneğidir. Kemoterapiye göre genellikle daha az yan etkiye sahiptir ve uzun süreli tedavi için uygun olabilir.
  • Profilaktik Hormonoterapi (Risk Azaltıcı Hormonoterapi): Yüksek meme kanseri riski taşıyan bazı kadınlarda (örneğin BRCA mutasyonu taşıyıcıları veya ailesinde yoğun meme kanseri öyküsü olanlar), meme kanseri riskini azaltmak amacıyla tamoksifen veya aromataz inhibitörleri gibi ilaçlar kullanılabilir. Bu karar, hasta ile risk ve faydalar detaylı olarak konuşulduktan sonra alınır.

Hormonoterapi İlaçları ve Uygulama Yolları

Hormonoterapi için kullanılan çeşitli ilaçlar bulunmaktadır ve bunlar farklı mekanizmalarla etki gösterirler:

  • Selektif Östrojen Reseptör Modülatörleri (SERM’ler): En sık kullanılan SERM tamoksifendir. Tamoksifen, meme dokusundaki östrojen reseptörlerine bağlanarak östrojenin kanser hücreleri üzerindeki uyarıcı etkisini bloke eder. Genellikle premenopozal (menopoz öncesi) ve postmenopozal (menopoz sonrası) kadınlarda kullanılabilir.
  • Aromataz İnhibitörleri (Aİ’ler): Aromataz enzimi, vücutta diğer hormonlardan östrojen üretimini sağlar. Aromataz inhibitörleri (örneğin letrozol, anastrozol, eksemestan) bu enzimi bloke ederek postmenopozal kadınlarda östrojen seviyelerini önemli ölçüde düşürür. Genellikle postmenopozal kadınlarda ilk seçenek olarak veya tamoksifen sonrası kullanılabilir.
  • Östrojen Reseptör Downregülatörleri (ERD’ler): Fulvestrant, bir ERD örneğidir. SERM’lerden farklı olarak östrojen reseptörlerine bağlanır ve onların yıkımına yol açar. Genellikle metastatik hormon duyarlı meme kanserinde, özellikle diğer hormon tedavilerine yanıt alınamadığında kullanılır. Enjeksiyon yoluyla uygulanır.
  • Over Suprasyonu (Yumurtalık Baskılama): Premenopozal kadınlarda östrojen üretimini durdurmak için kullanılan yöntemlerdir. Cerrahi (ooforektomi – yumurtalıkların alınması), radyasyon (yumurtalıklara ışın verilmesi) veya ilaçlarla (LHRH analogları – örneğin goserelin, löprolid) yapılabilir. Genellikle diğer hormon tedavileriyle birlikte kullanılır.

Hormonoterapi ilaçları genellikle oral (ağızdan) yolla alınır, fulvestrant ise enjeksiyon yoluyla uygulanır. Tedavi süresi genellikle 5 ila 10 yıl arasında değişebilir.

Hormonoterapinin Yan Etkileri

Hormonoterapinin yan etkileri, kullanılan ilaca, doza ve bireysel faktörlere bağlı olarak değişebilir. Genellikle kemoterapiye göre daha hafif yan etkilere sahiptirler, ancak uzun süreli kullanımda bazı sorunlara yol açabilirler:

Tamoksifenin Yan Etkileri:

  • Sıcak basmaları
  • Vajinal kuruluk veya akıntı
  • Adet düzensizlikleri (premenopozal kadınlarda)
  • Rahim iç tabakasında kalınlaşma (endometrial hiperplazi) veya rahim kanseri (nadir)
  • Derin ven trombozu (DVT) veya pulmoner emboli (PE) gibi kan pıhtılaşma riskinde hafif artış (nadir)

Aromataz İnhibitörlerinin Yan Etkileri:

  • Eklem ağrıları ve sertliği
  • Kemik yoğunluğunda azalma (osteoporoz) ve kırık riski
  • Sıcak basmaları
  • Vajinal kuruluk
  • Yorgunluk
  • Ruh hali değişiklikleri

Over Suprasyonunun Yan Etkileri:

  • Menopoz benzeri semptomlar (sıcak basmaları, vajinal kuruluk, uyku sorunları, ruh hali değişiklikleri)
  • Kemik yoğunluğunda azalma

Hormonoterapi ekibimiz, olası yan etkileri yönetme konusunda size destek olacak ve yaşam kalitenizi en üst düzeye çıkarmak için gerekli önlemleri alacaktır. Tedavi sırasında yaşadığınız herhangi bir yan etkiyi mutlaka doktorunuza bildirmeniz önemlidir. Yan etkileri azaltmaya yönelik destekleyici tedaviler ve yaşam tarzı önerileri sunulabilir.

Hormonoterapi Hakkında Bilmeniz Gerekenler

  • Hormonoterapi, hormon duyarlı meme kanserlerinin tedavisinde önemli bir rol oynar ve nüks riskini önemli ölçüde azaltabilir.
  • Hormonoterapi planı, kanserin hormon reseptör durumu, evresi, menopoz durumu ve diğer faktörlere göre kişiye özel olarak hazırlanır.
  • Tedavi süresince düzenli doktor kontrolleri ve bazı durumlarda kemik yoğunluğu ölçümü gibi tetkikler gerekebilir.
  • Hormonoterapi alırken sağlıklı bir yaşam tarzı benimsemek, düzenli egzersiz yapmak ve dengeli beslenmek önemlidir.

Sık Sorulan Sorular

1. Hormonoterapi kemoterapi yerine geçer mi?

Hayır, farklı mekanizmalarla çalışırlar. Bazı hastalarda her ikisi de gerekebilir.

2. Menopoz öncesi ve sonrası tedaviler farklı mı?

Evet, premenopozal hastalarda ek olarak yumurtalık baskılama gerekebilir.

3. Yan etkiler ne zaman başlar?

İlk birkaç haftada başlayıp tedavi boyunca devam edebilir.

4. Tedavi sırasında hamile kalınabilir mi?

Kesinlikle önerilmez, etkili doğum kontrolü şarttır.